‘De universiteit is geen bedrijf, en zal dat ook nooit zijn’

Prof. Koenraad Debackere, een profiel

Wie is Koenraad Debackere?

• Debackere is geen alumnus van de KU Leuven. Aan de UGent studeerde hij burgerlijk ingenieur en promoveerde hij tot doctor in de managementwetenschappen.
• Na een onderzoeksperiode aan de businessschool van het Massachusetts Institute of Technology (MIT) was hij een aantal jaren actief aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
• Debackere begon aan de KU Leuven in 1995. Aan de faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen doceerde hij het vak innovatiemanagement. In 1999 werd hij aangesteld als verantwoordelijke voor Leuven Research & Development (LRD).
• In 2005 volgde Debackere Vic Goedseels op als algemeen beheerder van de universiteit. Vanuit zijn kantoor in de Krakenstraat beheert hij de centrale diensten van de KU Leuven, met name het financieel-, administratief-, technisch- en personeelsbeleid, en de ICT.
• In 2015 kreeg Debackere de adellijke titel van Baron.

De Algemeen Beheerder wordt weleens voorgesteld als één van de machtigste figuren van de universiteit. Anders dan de rector wordt hij niet verkozen, en kan hij dus jaren dezelfde functie behouden. Koenraad Debackere beoefent deze functie al sinds 2005 en combineert het beheer met de verantwoordelijkheid over Leuven Research and Development, een functie die hij al sinds 1999 heeft.

Zelf omschrijft hij zijn rol als het beheer van een aantal facetten van de universiteit. ‘De algemeen beheerder is lid van het GeBu (Gemeenschappelijk Bureau, het hoogste beleidsorgaan aan de KU Leuven red.), dat voorgezeten wordt door de rector. Het Algemeen Beheer heeft vijf directies die aan de Algemeen Beheerder rapporteren: de personeelsdirectie, financiële directie, stafdiensten, centrale ICTS en technische diensten.

GeBu, het beslissend comité

Toch verkondigen verschillende stemmen dat hij de touwtjes in handen heeft aan de KU Leuven, en als een van de weinigen volledig zicht heeft op de begroting. ‘Wie de centen heeft, bepaalt het beleid’, getuigde een anonieme oudgediende van het rectoraat in 2014 in Veto. Debackere nuanceert: ‘Als Algemeen Beheerder heb je een overzicht over het geheel van de begroting. Anderzijds is er een auditcomité van de universiteit, waar ook de rector en leden van de Raad van Bestuur en externen in zitten, alsook een interne auditdienst. Uiteindelijk is de universiteit onderhevig aan heel wat controles: door het rekenhof, door de regeringscommissaris, door de Vlaamse overheid, onze eigen revisor. Ook zijn er voor een aantal facetten heel wat Europese controles.’

Debackere ziet zichzelf echter zowel als beslisser en als uitvoerder van het beleid. ‘Omdat ik mee in het GeBu zetel, ben ik vanuit die positie medebeslisser rond beleid. Gelet op het operationeel beleid hebben de diensten van het Algemeen Beheer ook een uitvoerende functie. Het beslissen gebeurt natuurlijk ook met enige voorbereiding, waarbij kennis nodig is, niet alleen technische kennis, maar ook bijvoorbeeld van subsidieregelingen. In die zin is het Algemeen Beheer betrokken in een drietrapsproces: ontwikkelen van het beleid, beslissen en uitvoeren’.

Debackere benadrukt dat het GeBu uiteindelijk beslist, en dat hij verantwoordelijk is voor het aangeven van de contouren, alsook voor het in kaart brengen van mogelijke bewegingsruimte.

Oog op de toekomst

Bij een positie waarbij je zo lang meedraait in het beleid van een universiteit, kan het ook haast niet anders dan dat je bepaalde thema’s belangrijk vindt, en een visie ontwikkelt op wat de universiteit moet zijn en kunnen. Wanneer Debackere gevraagd wordt naar wat de KU Leuven volgens hem onderscheidt, haalt hij trots het ondernemerschap aan. ‘We zijn als universiteit heel succesvol in het valoriseren van onze onderzoeksresultaten, maar ook met onze spin-off-portefeuille. Op de Reuters ranking kwamen wij naar voren als meest innovatieve universiteit van Europa.’

Ondernemerschap is echter maar een facet van wat een universiteit moet zijn, vindt Debackere: ‘De universiteit is geen bedrijf, en zal dat ook nooit zijn. Ten eerste is er het vrije onderzoek. Niemand dicteert top-down wat er onderzocht moet worden. Het zijn de onderzoekers en de onderzoekswereld die de agenda's zetten. En daarbij zijn ze nooit blind voor de grote uitdagingen waarmee we als mensen en maatschappij geconfronteerd worden.' 

'Wat de universiteit wel steeds vraagt en eist, is dat dit kwaliteitsvol gebeurt, en integer. En dat het zich kan meten met de beste in de wereld.’ Niet direct de minste eis. Debackere grijpt hier terug op het valoriseren van het onderzoek, waar Leuven Research and Development natuurlijk een belangrijke rol in speelt.

Naast het vrije onderzoek vindt Debackere het ook heel belangrijk dat de KU Leuven een doorstroomplaats is van talent. ‘Dat kan niemand de universiteit nadoen, en zorgt voor een enorme broedplaats voor kwaliteit. De combinatie van die elementen zorgt ervoor dat er vernieuwend en belangrijk onderzoek kan gebeuren.’ Debackere geeft het klimaatonderzoek als voorbeeld.

Als beheerder is hij actieve klimaatmaatregelen goedgezind. ‘De KU Leuven is een van de oprichters geweest van Leuven klimaatneutraal, vanuit alle oogpunten een belangrijk aandachtspunt.’ Debackere ziet de universiteit hierin ook als rolmodel voor de maatschappij, omdat er én gewezen wordt op het voeren van een beleid naar de klimaatdimensie, én op het onderzoeks- en innovatiepotentieel om nieuwe technologie te ontwikkelen om dat mogelijk te maken. ‘Het én én-verhaal krijgt hier echt vorm.’ 

Banden met het beleid

Er zijn enkele grote dossiers waarin de KU Leuven een grote rol heeft gespeeld, zoals de recente ontwikkeling van de educatieve masters. ‘De KU Leuven heeft daarmee de fakkel gedragen, wel samen met de andere universiteiten. De hogescholen en de universiteiten hebben daar vanuit hun missie een serieuze opdracht.

(Verkorte overname uit VETO van 25 maart 2019, door auteurs Vincent Nollet. Daphne de Roo en Sjaak Tromp Meesters. Met dank aan Veto voor het akkoord voor overname.)