Bijgaande tekst gaat over een vrij moeilijke materie. Het is onmogelijk binnen de ruimte van ons clubblad om tot in de details te gaan. Wij raden je aan, indien je zich in een of andere situatie van deze tekst herkent, een notaris te raadplegen. Een notaris geeft altijd kosteloos informatie!
Aan het einde van het artikel geven we nog tips waar je voor meer informatie terecht kan...

Wat zijn successierechten?
Het successierecht is een belasting op erfenissen. Als je erft, moet je deze belasting betalen op de waarde van alle goederen die u uit de nalatenschap verkrijgt, na aftrek van de begrafeniskosten en eventuele schulden. De successierechten worden geïnd door de federale belastingadministratie, die de opbrengst van deze belasting integraal doorstort aan de gewesten.

Wie doet de aangifte?
Bij een overlijden zijn de erfgenamen verplicht om aangifte te doen van de nalatenschap binnen 5 maanden na het overlijden (bij overlijden in een ander Europees land: 6 maanden, bij overlijden buiten Europa: 7 maanden). De aangifte moet gebeuren bij het registratiekantoor in de fiscale woonplaats van de overledene op het moment van overlijden. Wanneer de overledene in de vijf jaar vóór het overlijden achtereenvolgens zijn fiscale woonplaats op meerdere plaatsen in België had, moet de aangifte worden ingediend in het kantoor waar de fiscale woonplaats gedurende deze periode het langst gevestigd was.

Een goede leidraad bij het opstellen van de aangifte, is het aangifteformulier dat je kan aanvragen bij het registratiekantoor of downloaden via http://finform.fgov.be .
Je bent niet verplicht om een beroep te doen op een deskundige (vaak een notaris). Veel mensen doen dit wel, omdat het opmaken van de aangifte niet altijd eenvoudig is. De belastingambtenaren mogen niet zelf meewerken aan het invullen van de aangifte. Je kan uiteraard bij hen terecht voor inlichtingen over de wettelijke voorschriften waaraan de aangifte moet voldoen, en je kan tegen vergoeding een voorafgaande schatting vragen van de onroerende goederen in de nalatenschap.

Wie betaalt successierechten? Iedereen die uit het bezit van een overledene iets ontvangt, moet successierechten betalen op de waarde daarvan. In de meeste gevallen zijn de familieleden van de overledene de erfgenamen: de echtgeno(o)t(e), kinderen, kleinkinderen, maar ook ouders of grootouders, broers en zussen, neven en nichten… Het kan ook gebeuren dat niet-familieleden door een overledene (bij testament) begunstigd worden. De successierechten worden berekend volgens verschillende tarieven, afhankelijk van de graad van verwantschap met de overledene en de omvang van de erfenis.

Hoeveel bedraagt het successierecht?
Dat hangt af van de graad van verwantschap die je hebt met de overledene. Voor het gewestelijk stelsel is de woonplaats, het adres, van de overledene  het criterium. Het tarief verschilt immers van gewest tot gewest.

Erven in rechte lijn in het Vlaams gewest
Erfgenamen in rechte lijn zijn de kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen, maar ook de ascendenten (ouders, grootouders, …). 
Hierbij kan aangevuld worden dat de relatie stiefouder-stiefkind evenals de relatie zorgouder-zorgkind belast wordt aan hetzelfde tarief als dat tussen ouders en kinderen, maar dan slechts voor één generatie.
Bij erfenissen tussen echtgenoten,en erfgenamen  in rechte lijn, zijn er 3 tarieven of schijven.
Je betaalt 3% op de eerste schijf tot 50.000 euro, 9% op de schijf van 50.000 euro tot 250.000 euro, en 27% op de schijf vanaf 250.000 euro.
Deze tarieven worden toegepast per netto-aandeel. Elke erfgenaam in rechte lijn betaalt dus successierechten op het bedrag dat hij of zij erft, opgedeeld per schijf.

Onderscheid tussen roerende en onroerende goederen
De verschillende tarieven worden ook afzonderlijk toegepast op de roerende goederen (geld, kasbons, meubilair,…) en op de onroerende goederen (huizen en gronden). Dat is specifiek voor het Vlaamse Gewest. Door deze opsplitsing kan elke erfgenaam eigenlijk tweemaal genieten van de laagste tarieven. Nuttig om weten is ook dat de gezinswoning vrijgesteld is van successierechten voor de langstlevende echtgenoot of samenwonende partner. Nochtans geldt voor feitelijk samenwonenden deze vrijstelling slechts indien ze reeds drie jaar feitelijk samen wonen. Samenwonenden die familie zijn in rechte lijn of gelijkgesteld, kunnen van deze maatregel niet genieten! Zo had men vroeger bij het overlijden van de levenspartner soms geen andere keuze dan de gezinswoning  te verkopen om de successierechten te kunnen betalen. Precies om dat te vermijden, is er sinds 1 januari 2007 een vrijstelling van successierechten voor de nettowaarde van de gezinswoning ten voordele van de langstlevende partner.

Een cijfervoorbeeld
Je erft een netto-aandeel ter waarde van 200.000 euro, waarvan 150.000 euro onroerend en 50.000 euro roerend.

De berekening van de belasting gebeurt dan als volgt:
Je betaalt 3% op het roerend gedeelte van 50.000 euro = 1.500 euro
Je betaalt 3% op de eerste schijf (50.000 euro) van het onroerend gedeelte = 1.500 euro
Je betaalt 9% op de tweede schijf (100.000 euro) van het onroerend gedeelte = 9.000 euro
Totaal 12.000 euro.

Wat met de schulden van de overledene?
Het kan gebeuren dat iemand die overlijdt niet alleen bezittingen, maar ook schulden heeft.
In dat geval wordt de uitstaande schuld in mindering gebracht van de erfenis. Schulden worden bij voorrang aangerekend op de roerende goederen, tenzij duidelijk kan worden aangetoond dat een bepaalde schuld specifiek verbonden is aan een onroerend goed dat in de erfenis is opgenomen.

Een voorbeeld
Je ontvangt een erfenis ter waarde van 200.000 euro, waarvan 150.000 euro onroerend en 50.000 euro roerend. Daarnaast is er ook een uitstaande schuld van 12.500 euro.  Deze schuld wordt in mindering gebracht van het roerend gedeelte. De successierechten worden aangerekend op de volgende netto-bedragen: 37.500 euro roerend en 150.000 euro onroerend.

Belastingverminderingen
Vermindering voor erfenissen onder de 50.000 euro.
Voor netto erfenissen (in rechte lijn en tussen echtgenoten of samenwonenden) die de 50.000 euro niet overstijgen, geldt er een vermindering van maximaal 500 euro. Deze vermindering wordt degressief verleend. Dat wil zeggen: hoe kleiner de erfenis, hoe groter de vermindering.

In de praktijk betekent dit dat op een netto erfenis van 12.500 euro of minder géén successierechten betaald moeten worden.