Culturele activiteit van de maand maart: bezoek aan het AfricaMuseum in Tervuren

5 maart om 11 uur

 Voorafgaande inschrijving en betaling van 8 euro per persoon, met vermelding van je lidnummer + ‘AfricaMuseum’.

 Maximum 30 deelnemers. Bij grote belangstelling kan een bijkomend bezoek worden gepland.

Hoe bereik je het museum? Bus 317 of 410 (express lijn) tot aan de terminus van tram 44. Het museum bevindt zich tegenover de tramterminus. 

Met eigen wagen natuurlijk ook, maar parkeren in de buurt kan problematisch zijn.

Het hernieuwde AfricaMuseum is, na 5 jaren renovatiewerken, opnieuw open.

Rond de hernieuwing is er veel controverse geweest. Waar het destijds door Leopold II werd opgericht als verheerlijking van het koloniale regime, wordt nu de kritische kijk op die periode meer belicht.

Tekenend hiervoor is ook het beeldhouwwerk ‘Congo, I presume’, van Tom Frantzen:

De beeldengroep is opgesteld in een waterpartij. Het geheel refereert naar het Afrikaans dorp aan het water in het park van Tervuren, tijdens de koloniale tentoonstelling van 1897. Zeven Congolese figuranten stierven er aan een longontsteking.
De beelden in de waterpartij evoceren dit Congolese dorp, waarbij ‘exotische mensen’ ten toon gesteld werden in een ‘menselijke zoo’.
Het spel van stenen blokken refereert naar de bijnaam van Leopold II als ‘Koning Bouwer’.
De olifant en de leeuw symboliseren de prachtige en machtige Congolese natuur met haar schatrijke ondergrond.
Acht flamingo’s staan als migratievogel symbool voor de Congolese diaspora. Midden in deze natuurevocatie: het borstbeeld van Leopold 2, soeverein van Congo Vrijstaat. Aan de achterkant van het borstbeeld: een pauw met gracieus gespreide veren, een niet mis te verstane verwijzing naar ’s mans ijdelheid, megalomanie en hoogmoed. De olifant kijkt weg van het borstbeeld, hij distantieert zich symbolisch van de ivoorroof waarmee Leopold II zich schaamteloos verrijkt heeft.
Ook de leeuw, de zogenaamde koning der dieren, kijkt ostentatief de andere richting uit. Drie Afrikaanse krijgers in schitterende klederdracht, staan opgesteld als onderdanige soldaten. Ze worden ‘tentoongesteld’ als persoonlijke trofeeën van de koning.
Opvallend: deze stoere krijgers hebben afgehakte voeten: een duidelijke verwijzing naar de bekende mensenrechtenschendingen ten tijde van Kongo Vrijstaat.
Deze beeldengroep is het enige kritische Leopold II beeld in ons land en kan bijgevolg beschouwd worden als een unicum.

 Waar we op school nog leerden ‘dat Leopold II zijn kolonie aan de Belgen schonk’, is de geschiedenis gelukkig achterhaald. Leopold II als massamoordenaar, het koloniale regime gestoeld op uitbuiting.

Koning Philippe heeft zijn kans gemist om bij de heropening op 8 december de schaamte over zijn voorvader te verwoorden, en het koloniale regime kritisch toe te lichten. Wie de recente buitengewone docu-serie ‘Kinderen van de kolonie’ op Canvas heeft gevolgd, kreeg een beeld van de echte inhoud van de  kolonisatie.

Het museumgebouw in Lodewijk XVI-stijl werd door de Franse architect Charles Girault opgetrokken tussen 1904 en 1910. De Belgische architect Stéphane Beel ontwierp het nieuwe glazen onthaalpaviljoen dat onder de grond verbonden is met het museumgebouw.

De vaste tentoonstelling

Inhoudelijk bestaat de tentoonstelling uit twee delen die nauw met elkaar verbonden zijn:

• in de kelders van het oude museumgebouw toont het AfricaMuseum de geschiedenis, het heden en ook de toekomstperspectieven van het Koninklijk Museum van Midden - Afrika.
• op het gelijkvloers van het oude museumgebouw is de tentoonstelling opgedeeld in vijf thematische zones waarin Midden-Afrika centraal staat, in het bijzonder thema’s waarvan het KMMA een ruime collectie voorhanden heeft of onderzoek naar verricht.

De tijdelijke tentoonstelling: ‘Weergaloze kunst’

Weergaloze kunst

In deze zaal geven vier vitrines een veelzeggend overzicht van de artistieke productie van maskers, beelden, ivoorsnijwerk en gebruiksvoorwerpen. De verzamelde stukken komen bijna allemaal uit Congo en dateren voornamelijk uit de 19e en vroege 20e eeuw.

Andere vitrines kaarten specifiekere thema’s aan, met een beslist kunsthistorische insteek.
Sommige vitrines moeten bijvoorbeeld de Afrikaanse kijk op schoonheid beter belichten. Andere ruimtes bieden dan weer inzicht in de manier waarop de Belgische aanwezigheid in Congo bepaalde aspecten van de productie en verkoop van beelden heeft beïnvloed.
 

Het bezoek van de tentoonstelling gebeurt aan de hand van een boekje, beschikbaar in het Nederlands, Frans, Engels en Duits. Het boekje is beschikbaar in de zaal. Na bezoek worden de bezoekers gevraagd het boekje terug op zijn plaats te leggen.

Gebruik van dit boekje:
Elk nummer op de vitrines verwijst naar een pagina. Het nummer bovenaan de vitrine verwijst naar een thema, het nummer onderaan de vitrine verwijst naar informatie.
 

Voor de geïnteresseerden: het vrij vriendelijk geprijsde restaurant Tembo, op de eerste verdieping van het glazen onthaalpaviljoen, is doorlopend open.

Paul Bessemans, 30 december 2019