Geschiedenis en architectuur

De Centrale Bibliotheek is een van de meest prestigieuze gebouwen in de Leuvense binnenstad. Ze heeft het uitzicht van een typisch Vlaams renaissancegebouw. Maar schijn bedriegt. Het gebouw is in werkelijkheid nog geen eeuw oud en werd ontworpen door een Amerikaanse architect. De oorspronkelijke universiteitsbibliotheek bevond zich in de Universiteitshal in de Naamsestraat. Samen met een flink deel van de stad werd dit gebouw in augustus 1914 door Duitse troepen in de as gelegd. Deze actie lokte grote verontwaardiging uit over de gehele wereld. De Amerikanen stalen de show met het aanbod van een nieuw gebouw dat in 1928 werd voltooid onder leiding van de architect Whitney Warren en dank zij de inzet van de latere Amerikaanse president Herbert Hoover.

Van meet af aan was het gebouw ontworpen als monument, in een historische stijl en met een uitvoerig iconografisch programma. Leidmotieven in de symbolische vormgeving zijn het Belgisch patriottisme (buste van kardinaal Mercier, borstbeelden van koning Albert en koningin Elisabeth, muurankers met hun monogram), de geallieerde overwinning (heraldische fauna en flora op de zijgevels, van de Japanse draak tot de Engelse eenhoorn, en vooral de Onze-Lieve-Vrouw van de Zegepraal, de beruchte gehelmde madonna die met een zwaard de kop van de Pruisische arend doorboort) en de Amerikaanse vriendschap die het meest zichtbaar is in de 136 gedenkstenen van milde schenkers, die de alle buitengevels sieren.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw opnieuw getroffen door brand, waarna het in de oorspronkelijke stijl werd gerestaureerd. Enkel het interieur werd enigszins aangepast. Het complex biedt onderdak aan de ruim één miljoen boekdelen van de Centrale Bibliotheek van de Katholieke Universiteit Leuven. Van 1999 tot 2003 werden de beiaardtoren, de daken en de buitengevels zorgvuldig gerestaureerd.

De beiaard van de Centrale Bibliotheek

De toren van de Centrale Bibliotheek aan het Mgr. Ladeuzeplein herbergt één van de grootste en mooiste beiaarden van Europa. Hij werd samen met het gebouw ingehuldigd op 4 juli 1928 en is door Amerikaanse ingenieurs geschonken als herdenkingsmonument voor hun collega's die sneuvelden in de Eerste Wereldoorlog. Net zoals de 48 sterren van de uurwerkplaten verwezen de 48 klokken van de beiaard naar het toenmalige aantal Amerikaanse staten. 

In 1983 werd het instrument onder impuls van de Amerikaanse beiaardier Margo Halsted grondig gerestaureerd en uitgebreid tot 63 klokken. 16 klokjes die toen buiten gebruik zijn gesteld, klinken nu elk half uur in de Sint-Jan-de-Doperkerk in het Groot Begijnhof. Met een totaal klokgewicht van 35 ton is de Leuvense universiteitsbeiaard de op een na zwaarste beiaard van het land, na die van de Mechelse Sint-Romboutstoren.

In vakkringen en bij luisteraars is het instrument vermaard omwille van de warme klank van zijn zware klokken. De zwaarste 32 klokken werden in 1928 gegoten door de Engelse gieterij Gillett & Johnston. 31 klokken zijn in 1983 gegoten door de Koninklijke Eijsbouts in Asten (Nederland).

Paul Bessemans, 27 april 2013