Vrede en alle goeds

De laatste week van juni was ik even met vakantie in het Franse ‘la Moselle’, een onderdeel van de Elzas - Lotharingen te noordoosten van Metz. Een gebied met prachtige landschappen maar ook met een tragische geschiedenis. Eeuwenlang is hier gevochten en is deze streek wisselgeld geweest tussen de Duitse en de Franse invloedsfeer in vele oorlogen, die ontzettend veel mensenlevens hebben gekost. Een oud verhaal dat vandaag brandend actueel is met de oorlog in Oekraïne. In die streek vind je veel aanwijzingen van slagvelden en oorlogsmonumenten uit de oorlog van 1870, 1914 en 1945. Herinneringen aan trieste gebeurtenissen. Maar dit is niet de reden waarom ik hier over schrijf. Wél het plaatsje Valmunster. Ik zoek graag naar oude kerkjes, het liefst romaanse. En zo kwam ik terecht in Valmunster, bij l’ Église Saint Jean-Baptiste. Het Romaanse kerkje is gebouwd in de X° eeuw.

Beneden op het dorpsplein was er een feest gaande.

Een dame die even de kerk binnenliep nodigde me uit en bracht me bij de burgemeester van het dorp van 820 inwoners. Een bijzonder feest was het. Op de plek waar zolang oorlogen waren gevoerd op de grens met Duitsland hadden ‘de inwoners van het dorp’ een vredesmonument opgericht. Veertien weekenden lang hadden ze er met zijn allen aan gewerkt. 

De burgemeester zei: als kleine gemeente hadden we niet het geld maar wel de mensen om het te realiseren en het heeft enorme verbondenheid gecreëerd. En nu werden de burgermeesters uit de gemeenten rondom en van over de grens uit Duitsland uitgenodigd om de vrede en de nabuurschap te vieren. Elk sprak zijn eigen taal maar verstond perfect de boodschap. Niet zo ver daar vandaan staat het huis van Robert Schuman, de Frans-Luxenburger die in Duitsland had gestudeerd en die vlak na de oorlog aan vrede en verzoening heeft gebouwd tussen Duitsland en Frankrijk. Hij heeft de grondslag gelegd voor wat vandaag de Europese Gemeenschap is. Hij wilde de dodelijke kring van vergelding en dus oorlog na oorlog doorbreken. Hij bouwde met zijn Duitse vriend Konrad Adenauer aan een vredevolle samenleving. Beiden hadden dezelfde achtergrond: ze waren juristen, hadden aan dezelfde universiteiten gestudeerd, waren beiden christendemocraten. Ze waren allebei vertrouwd met de franciscaanse spiritualiteit als derdeordelingen. Misschien hebben die gemeenschappelijk elementen hen geholpen om dat nieuwe elan te vinden na WO II. Wanneer je het huis van Schuman bezoekt ben je onder de indruk van de soberheid van alles, het is een doodgewoon huis met keuken en stoof, een kleine slaapkamer met wat foto’s, zijn studeerkamer staat wel vol boeken en er is een vleugelpiano. Deze grote en belangrijke meneer leefde weg van alle luxe, én werkte graag zélf in zijn ‘potager’, zijn groentetuin. En dàt juist maakt hem voor mij zo sympathiek.

Het monument van de vrede in Valmunster wil het vredesideaal van Schuman voor Europa illustreren. Het is een vredesboom met aan de takken kindertekeningen die naar de toekomst verwijzen. Middenin die vredesboom staat een digitale klok, in de vorm van een hand, die het aantal uren en dagen aan geeft dat we in Europa in vrede leven. Met je hand op de klok kan je als het ware je handtekening zetten onder deze boodschap en ook dat wordt digitaal opgeteld.

Vrede is veel meer dan afwezigheid van oorlog. Vrede ontstaat wanneer de een naar de ander kijkt en luistert met interesse en belangstelling, wanneer de een de ander het leven gunt en een plek om te bestaan. En dan mag onze wens aan mekaar zijn:

‘Vrede en alle goeds’; ‘pace e bene’.

Willy Staessens