Parochies in Leuven


De gewezen Leuvense auteur en stadskenner Rik Uytterhoeven gaf in 2002 het boek '750 jaar Leuvense parochies' uit. Als oud-werknemer van de Universiteit verzorgde hij in de Campuskrant meerdere Leuvense wetenswaardigheden aan de hand van oude prentkaarten,  die in 2000 samengebracht werden in het boek 'Nostalgia Lovaniensis' over de KU-Leuven.

Hij was al bekend van eerdere uitgaven, zoals o.a. de zesdelige uitgave van 'Leuven Weleer'. Jaren had hij een verzameling uitgebouwd dat samen met de collectie van de voordien overleden Leuvenaar Eugeen Sprengers in het stadsarchief werd opgenomen.

In dit verdienstelijk werk van hem is men door de eeuwen heen gekomen tot  zeven parochies. Door de groei van de stad had de roomskatholieke geloofsgemeenschap nood aan een passende invulling.

Dit gegeven vormt de bron van een wandeling door de kern van Leuven.

Met het ontstaan van Leuven  op de Dijle kwam een stad tot stand midden het gebied 'de Cuype of vrijheid van Leuven' waarvan de Sint-Pieterparochie de enige was. De Sint-Pieterskerk was er de moederkerk en was een  kapittelkerk met de 'kapellen' Sint-Kwinten, Sint-Jacob, Sint-Michiel en Sint-Geertrui.

In 1252 werden deze afgesplitst van de  hoofdkerk en vormden elk afzonderlijk een eigen parochie tot ver buiten de eerste ringmuur uit de 12de eeuw. Voortaan was 'de cuype', met de toestemming van de paus opgedeeld in vijf parochies, nl.Sint-Pieter, Sint Kwinten, Sint-Jacob, Sint-Michiel en Sint-Geertrui.  In de 14de eeuw kreeg de stad een tweede stenen ommuring en heeft ze zich langzaam verder ontwikkeld binnen deze versterking.

Binnen deze  parochies had men al de orders Minderbroeders, Agustijnen, Magdalenzusters en het Groot Begijnhof. Tevens buiten de ringmuur had men de abdijen Park en Vlierbeek. Verder waren er de  kloosterkerken en kapellen, waaronder Sint-Jozef, O.L.Vr- Middelares,  O.L.Vr.-ter Predikheren en O.L.Vr.- ter Koorts enz…die mede het stadszicht bepaalden.

Pas begin 19de eeuw kwam men aan zeven parochies. Dit werd in 1804 bijkomend de O.L.Vr.-ter Predikheren en  de O.L.Vr.- ter Koorts. Deze verdeling, elk met hun eigen kerk bedieners en voorzieningen, werd duidelijk afgelijnd binnen de tweede ringmuur. In een recenter verleden sprak men van Sint-Jozef en de parochie van de Montfortanen, O.L.Vr- Middelares.

De komst van de universiteit in 1425 bracht voor de stad een omschakeling van bloeiende belangrijke Brabantse stad van laken en wijn, naar een meer geestelijke en intellectuele uitstraling.

De voornaamste belangen verplaatsten zich naar de steden Antwerpen, Mechelen en Brussel, maar Leuven bleef achter. Doch door de nieuwe colleges en de vele bierbrouwerijen won het terug aan invloed. Door de jaren heen is Leuven nu bekend geworden om zijn universiteit en zijn brouwerij.

Met de herindeling van de bisdommen in 1559 kwam in Mechelen de zetel van het aartsbisdom die de kerkelijke belangen behartigden over het Brabantse, waaronder deze parochies  behoren.

De wandeling tracht deze geloofskernen te verbinden in een tocht van  8 km langs minder gekende paden. Het is niet de bedoeling om alle kerken te betreden, ondanks dat elk gebouw een rijke geschiedenis en heel wat te verbergen heeft.  Onderweg komen we langs pareltjes van een ver en nabij verleden.

Het beeld hoe een stad zich ontwikkelt door de eeuwen heen, vormt hierdoor onze voornaamste leidraad van dit parochiegebeuren.

  • Nostalgia Lovaniensis – Rik Uytterhoeven–2000
  • 750 jaar Leuvense Parochies – Rik uytterhoeven - 2002
  • Leuven en zijn colleges – Edward De Maesschalck – 2021
  • Wikipedia (Leuven en Mechelen)


Arthur De Rijck,  juli 2021